Lokowanie i budowa instalacji OZE w Polsce – ramy prawne #1
Dzisiejszym wpisem rozpoczynam serię krótkich artykułów poświęconych budowie instalacji odnawialnych źródeł energii (OZE) w Polsce. W obliczu rosnącego zainteresowania inwestycjami w OZE, kluczowym aspektem jest zapewnienie zgodności z prawem zarówno samej lokalizacji, jak i procesu budowy instalacji. Aby sprostać temu wyzwaniu, inwestor powinien być świadomy związanych z tym obowiązków prawnych, które towarzyszą przygotowaniu, budowie i uruchomieniu instalacji OZE w Polsce. Dotyczy to zarówno projektów wielkoskalowych, jak i małych instalacji oraz mikroinstalacji. W pierwszej części naszego cyklu skoncentruję się na analizie otoczenia prawno-inwestycyjnego związanego z budową instalacji OZE w Polsce. Innymi słowy, postaram się odpowiedzieć na pytanie, gdzie inwestor powinien szukać informacji odnośnie obowiązków i wymogów jakie towarzyszą lokowaniu i budowie instalacji OZE w Polsce.
KRAJOWE REGULACJE PRAWNE Z ZAKRESU LOKOWANIA I BUDOWY INSTALACJI OZE
Do podstawowych aktów prawnych regulujących kształt procesu inwestycyjnego obejmującego budowę instalacji OZE w Polsce zaliczyć można:
- Ustawę z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. Prawo budowlane określa kryteria, których spełnienie jest niezbędne dla przeprowadzenia inwestycji budowlanej w OZE, w szczególności warunki udzielenia pozwolenia na budowę i pozwolenia na użytkowanie, a także dokonania zgłoszenia zamiaru prowadzenia określonych robót budowlanych w sytuacji, gdy uzyskanie pozwolenia na budowę nie jest wymagane. Ustawa określa ponadto uwarunkowania, przy spełnieniu których budowa mikroinstalcji OZE nie wymaga ani uzyskania pozwolenia na budowę, ani też zgłoszenia robót budowlanych.
- Ustawę z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Akt ten odgrywa kluczową rolę dla ustalania uwarunkowań przestrzennych związanych z lokalizacją instalacji OZE. Instalacje OZE należy bowiem lokalizować na obszarze objętym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego (MPZP), którego podstawę uchwalenia stanowi przyjęte przez gminę studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Studium). W braku uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego określenie sposobu zagospodarowania i warunków zabudowy terenu następuje w drodze decyzji administracyjnej o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
Wpływ na budowę instalacji OZE będą mieć również przepisy ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami w zakresie, w jakim wprowadzają obowiązek ustalania przy uchwalaniu Studium oraz MPZP stref ochrony konserwatorskiej obejmujących obszary, na których obowiązują ograniczenia, zakazy i nakazy, mające na celu ochronę znajdujących się na tym obszarze zabytków.
Ponadto należy uwzględnić przepisy ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych w zakresie, w jakim wyłączają możliwość lokalizacji instalacji OZE na gruntach rolnych w klasie bonitacyjnej I-III oraz gruntach leśnych stanowiących własność Skarbu Państwa i pozostałych gruntach leśnych, o ile w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego nie nastąpiła zmiana przeznaczenia takich gruntów na cele nierolnicze lub nieleśne.
W zakresie środowiskowych uwarunkowań budowy instalacji OZE istotne znaczenie mają:
- Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, m.in. w zakresie, w jakim określa obowiązek przeprowadzenia na etapie procedury planistycznej strategicznej oceny oddziaływania na środowisko (strategiczna OOŚ), a także – w odniesieniu do realizacji planowanego przedsięwzięcia mogącego znacząco lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko – obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko (OOŚ) oraz uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia (tzw. decyzji środowiskowej – DŚU).
- Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, m.in. w zakresie, w jakim ustanawia obszary chronione, na terenie których nie można budować instalacji OZE (parki narodowe i rezerwaty przyrody) lub można je budować dopiero po spełnieniu szczególnych warunków (m.in. parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu czy obszary Natura 2000).
- Ustawa z dnia 24 kwietnia 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu (czyli tzw. ustawa krajobrazowa), m.in. w zakresie, w jakim wprowadza obowiązek uwzględniania przy uchwalaniu Studium oraz MPZP stanu krajobrazu oraz uchwalonych przez sejmiki wojewódzkie wyników i rekomendacji audytu krajobrazowego.
- Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, m.in. w zakresie, w jakim nakłada obowiązek sporządzania i aktualizacji aktów planistycznych, w tym Studium i MPZP, w oparciu o zasadę zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska. Ustawa ta ponadto nakłada na inwestora obowiązek uwzględniania wymogów ochrony środowiska na obszarze prowadzonych przez siebie prac, w tym obowiązek tzw. kompensacji przyrodniczej. Co istotne, nowo zbudowane lub przebudowane obiekty budowlane, zespoły takich obiektów i instalacje nie mogą być oddane do użytkowania, jeżeli nie spełniają wymagań ochrony środowiska wskazanych w ustawie.
Ponadto, istnieje ponadto szereg dalszych regulacji ustawowych, które odnoszą się jedynie do wybranych etapów lub pewnych czynności podejmowanych w ramach procesu inwestycyjnego obejmującego budowę instalacji OZE. Należy tu wskazać w szczególności na:
- Ustawę z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne, m.in. w zakresie, w jakim wprowadza obowiązek uzyskania pozwolenia wodnoprawnego na wykonanie urządzeń wodnych i korzystania z wód (np. budowę elektrowni wodnych czy pomp ciepła) oraz zakaz lokalizacji budowy takich urządzeń na obszarach bezpośredniego zagrożenia powodzią.
- Ustawę z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne, określającą m.in. zasady wydawania warunków przyłączenia instalacji OZE do sieci i zawierania umów o przyłączenie takich instalacji do sieci, a także wymogi stawiane instalacjom i sieciom ubiegającym się o przyłączenie.
- Ustawę dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne, której zapisy mają istotne znaczenie na etapie planowania i projektowania inwestycji w OZE m.in. w zakresie prowadzenia ewidencji gruntów i terenu oraz ewidencji geodezyjnej sieci uzbrojenia terenu, a także postępowania w sprawie rozgraniczenia nieruchomości.
- Ustawę z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze, m.in. w zakresie instalacji OZE, których budowa wymaga wykonywania prac geologicznych oraz przygotowania dokumentacji geologiczno-inżynierskiej.
W kontekście lokowania i budowy instalacji OZE w Polsce zastosowanie znajdą również przepisy:
- Ustawy z dnia 20 lutego 2015r. o odnawialnych źródłach energii, w zakresie m.in. ustalania zasad i warunków przyłączania instalacji OZE do sieci oraz warunków uzyskiwania certyfikatów przez instalatorów instalacji OZE. Ponadto ustawa ta definiuje kluczowe dla procesu budowlanego pojęcia, m.in. takie jak odnawialne źródło energii, instalacja OZE, mikroinstalacja czy mała instalacja, oraz ustanowią ramy prawne dla funkcjonowania cable pooling’u w Polsce.
- Ustawy z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych oraz niektórych innych ustaw (czyli tzw. ustawy antywiatrakowej), m.in. w zakresie w jakim ustawa ta wymaga dla lokalizowania, budowy lub przebudowy elektrowni wiatrowej, aby odległość tej elektrowni od budynku mieszkalnego albo budynku o funkcji mieszanej była równa lub większa od dziesięciokrotności całkowitej wysokości elektrowni wiatrowej (tzw. zasada 10H). Co istotne, władze gmin mogą zmniejszyć minimalną odległość turbin wiatrowych do 700 m od zabudowań, po przeprowadzeniu dodatkowych konsultacji z lokalną społecznością i strategicznej oceny oddziaływania na środowisko (SOOŚ) wykonywanej w ramach MPZP. Ustawa ta stanowi jeden z tzw. kamieni milowych, które Polska powinna wypełnić, aby otrzymać środki w ramach Krajowego Planu Odbudowy (KPO), o czym już wcześniej informowaliśmy na naszym blogu.
Materiał prasowy: radca prawny Bartosz Fogel.
fot. Bartosz Fogel, Kancelaria Prawna GFP_Legal Wrocław
#OZE #ElektrowniaWiatrowa #ElektrowniaSłoneczna #ElektrowniaPVA #FarmaWiatrowa #FarmaSłoneczna #FarmaPV #CablePooling #Zasada10H #BudowaInstalacjiOZE #GFP_Legal #GrzelczakFogelPartnerzy #KancelariaPrawnaGFPlegal #KancelariaPrawnaWrocław #RadcaPrawnyWrocław
