Zmiany dotyczące tzw. rachunków uśpionych. Zamknięcie konta stanie się łatwiejsze.
W dniu 30 kwietnia br. na stronach internetowych Rządowego Centrum Legislacji opublikowano Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo bankowe [1] oraz ustawy o ewidencji ludności [2] (numer z wykazu prac legislacyjnych: UDER9). Projekt został skierowany do konsultacji publicznych, a ewentualne uwagi należało zgłosić do dnia 8 maja br.
Projektowana nowelizacja ma na celu doprecyzowanie i usprawnienie mechanizmu uzyskiwania przez banki informacji z rejestru PESEL w zakresie śmierci posiadaczy rachunków bankowych. Zmiany dotyczą wyłącznie osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Aktualny stan prawny umożliwia bankom pozyskanie wyłącznie informacji o fakcie zgonu, jednak bez wskazania jego daty. Takie rozwiązanie utrudnia natomiast stosowanie przepisów ustawy Prawo bankowe, odnoszących się do tzw. rachunków uśpionych, które skutki prawne wiążą z datą śmierci, a nie z datą powzięcia informacji o śmierci. Dodatkowo ustawa ogranicza zakres czasowy obowiązku udzielania przez banki zbiorczej informacji o rachunkach.
Zmiany w prawie bankowym
Zgodnie z uzasadnieniem opublikowanym na stronach internetowych Kancelarii Prezesa Rady Ministrów proponuje się, aby banki miały obowiązek uzyskiwania informacji o dacie śmierci posiadacza rachunku bankowego bezpośrednio z rejestru PESEL, co umożliwi szybkie zamknięcie rachunków cechujących się brakiem aktywności ich posiadaczy tzw. rachunków uśpionych.
Projekt w ramach zmian w ustawie Prawo bankowe nakłada na banki obowiązek wystąpienia po upływie 5 lat od ostatniej dyspozycji dotyczącej rachunku, o udostępnienie z rejestru PESEL danych umożliwiających ustalenie, czy posiadacz rachunku żyje, a w przypadku jego śmierci – daty zgonu [1].
Co więcej, analogiczny obowiązek przewidziany jest w przypadku upływu 3 miesięcy od dnia wygaśnięcia umowy rachunku bankowego, zawartej na czas oznaczony, w razie braku wcześniejszej dyspozycji wypłaty środków pieniężnych [2].
Jednocześnie w projekcie zaproponowano uproszczenie procedury przekazania informacji zbiorczej przez bank, które polega na zwolnieniu banku z przekazania informacji zbiorczej w odniesieniu do umów rachunku bankowego posiadacza rozwiązanych albo wygasłych, w których upłynął już właściwy okres wymagany do przechowywania przez bank związanych z tymi umowami informacji i dokumentów.
Zmiany w ustawie o ewidencji ludności
Natomiast w ustawie o ewidencji ludności przewidziano udostępnianie bankom nie tylko informacji o zgonie, lecz także jego daty, celem umożliwienia realizacji obowiązków dotyczących tzw. „rachunków uśpionych” [5].
Skutki dla spadkobierców
Jak wskazują projektodawcy, dzięki wprowadzonej zmianie spadkobiercy łatwiej i szybciej uzyskają informacje o zgromadzonych środkach i ograniczone zostanie ryzyko ich wypłat na rzecz osób nieuprawnionych. Zarazem projekt zakłada uproszczenie procedury udzielania osobie fizycznej (w tym jej spadkobiercy oraz zarządcy sukcesyjnemu) informacji zbiorczej na temat numerów jego rachunków oraz tego, czy rachunki te są nadal prowadzone.
Wejście w życie
Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to II kwartał 2025 r. Ustawodawca zakłada, że ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
[1] Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646 z późn. zm.).
[2] Ustawa z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 274 z późn. zm.).
[3] Zmiana art. 59a ust. 6 ustawy Prawo bankowe.
[4] Zmiana art. 59b ustawy Prawo bankowe.
[5] Zmiana art. 49 ustawy o ewidencji ludności.
Postęp prac nad ustawą można śledzić na stronach RCL pod linkiem – TUTAJ.
Z oceną skutków regulacji (OSR) można zapoznać się na stronach KPRM pod linkiem – TUTAJ.
Materiał prasowy: radca prawny Mikołaj Domagała.
