Ogólne bezpieczeństwo produktów – nadchodzące zmiany przepisów
Już niedługo, bo 13 grudnia 2024 r. rozpocznie się stosowanie przepisów tzw. GPSR, czyli Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/988 z dnia 10 maja 2023 r. w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów, zmieniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1025/2012 i dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1828 oraz uchylającego dyrektywę 2001/95/WE Parlamentu Europejskiego i Rady i dyrektywę Rady 87/357/EWG. Nowe przepisy dążą do zapewnienia jeszcze większego bezpieczeństwa produktów i ochrony konsumentów.
Zakres zastosowania GPSR jest bardzo szeroki, dotyczy bowiem wszystkich produktów wprowadzanych na rynek, za wyjątkiem kilku kategorii wymienionych w GPSR. Nie będzie więc mieć zastosowania w szczególności do produktów leczniczych, żywności, pasz, żywych roślin i zwierząt, statków powietrznych, czy antyków.
GPSR ma charakter uzupełniający w stosunku do przepisów szczególnych dotyczących danej kategorii produktów. W konsekwencji stosuje się je w pełni jeśli brak przepisów szczegółowych regulujących bezpieczeństwo produktów. Jeśli takie przepisy istnieją, GPSR ma zastosowanie wyłącznie do aspektów i ryzyk nieobjętych tymi wymaganiami. GPSR stosuje się również do produktów objętych tzw. unijnym prawodawstwem harmonizacyjnym (np. do szybkowarów, baterii, maszyn, czy sprzętu elektrycznego) ale w bardzo ograniczonym zakresie.
Jakie obowiązki wprowadza GPSR?
Zakres obowiązków będzie się różnić, w zależności od roli danego podmiotu w łańcuchu dostaw. Poniżej zostaną wymienione główne obowiązki producentów, ponieważ to na nich będzie spoczywać najszerszy zakres zadań.
Główne obowiązki producentów:
- obowiązek zaprojektowania i wytworzenia produktów w taki sposób, aby były one bezpieczne;
- obowiązek przeprowadzenia wewnętrznej oceny ryzyka produktu;
- obowiązek sporządzenia dokumentacji technicznej, w którym zostanie zawarty co najmniej ogólny opis produktu i zasadnicze właściwości istotne dla oceny bezpieczeństwa;
- obowiązek wprowadzenia procedur mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa produktów produkowanych seryjnie;
- obowiązek odpowiedniego oznaczenia produktów i dołączenia do nich instrukcji i informacji dotyczących bezpieczeństwa;
- w przypadku, gdy produkt jest niebezpieczny, podjęcie czynności prowadzących do zgodności produktu z wymaganiami, w tym wycofania go z obrotu lub odzyskania, zapewnienie odpowiedniej informacji dla klientów, czy poinformowanie organów. Przepisy wskazują, że informacje dla organów będą przekazywane za pośrednictwem portalu Safety Business Gateway;
- prowadzenie wewnętrznych rejestrów skarg i informacji dotyczących wypadków oraz przypadków odzyskania produktów i środków naprawczych podjętych w celu zapewnienia zgodności produktu.
Aby zapewnić konsumentom możliwość składania skarg i informacji dotyczących wypadków związanych z korzystaniem z produktu, producenci będą zobowiązani do udostępnienia kanałów komunikacji, takich jak adres poczty elektronicznej, czy numer telefonu. Ponadto przepisy zapewniają konsumentom możliwość skorzystania z tzw. środków ochrony prawnej. Producent będzie musiał zapewnić wybór spośród co najmniej dwóch środków ochrony prawnej, do których należą:
- naprawa produktu;
- wymiana na bezpieczny produkt tego samego typu oraz o co najmniej takiej samej wartości i jakości;
- odpowiedni zwrot wartości produktu, pod warunkiem, że kwota zwrotu będzie co najmniej równa cenie zapłaconej przez konsumenta.
GPSR wprowadza również szereg wymogów, jeśli chodzi o sprzedaż na odległość (np. sprzedaż w sklepach internetowych). Obowiązkowe będzie wskazywanie w ramach oferty sprzedaży produktów zarówno danych umożliwiających komunikację (nazwę, adres pocztowy i elektroniczny), ale też informacje umożliwiające identyfikację produktu, w tym jego obraz oraz wszelkie ostrzeżenia i informacje dotyczące bezpieczeństwa.
GPSR rozszerza obowiązki dostawców internetowych platform handlowych, które w określonych sytuacjach będą zobowiązane do podejmowania działań z uwagi na potencjalne niebezpieczeństwo produktów. Szczegóły w tym zakresie określono w projekcie nowej ustawy o ogólnym bezpieczeństwie produktów („Projekt Ustawy”)[1]. Zgodnie z nią, jeśli producent nie dostosowałby się do nakazu usunięcia z platformy treści odnoszących się do produktu uznanego za niebezpieczny, Prezes UOKiK będzie uprawniony do nakazania usunięcia tych treści dostawcy internetowej platformy handlowej. Prezes UOKIK będzie również mógł nakazać uniemożliwienie dostępu do tych treści lub wyświetlanie wyraźnego ostrzeżenia dotyczącego tych treści. Ponadto gdy konieczne będzie podjęcie natychmiastowego działania, Prezes UOKiK będzie mógł nakazać dostawcy nieodpłatne ograniczenie producentowi dostępu do interfejsu online.
Jakie uprawnienia będą mieć organy kontrolne i jakie kary grożą za niedostosowanie się do wymogów?
Projekt Ustawy przewiduje m.in. możliwość prowadzenia kontroli zdalnej – poprzez żądanie nieodpłatnego dostarczenia przez producenta produktu wojewódzkiemu inspektorowi Inspekcji Handlowej lub poprzez tzw. zakup kontrolowany, podczas którego inspektor, przy użyciu danych nieujawniających jego tożsamości będzie mógł dokonać zakupu produktu (po zakończeniu kontroli obowiązkiem sprzedawcy będzie przyjęcie zwróconego produktu i zwrot organowi kontrolującemu zapłaty za zwracany produkt).
Projekt Ustawy wprowadza również kary administracyjne za naruszenie przepisów. Różnią się one, w zależności od rodzaju przewinienia. Jednak najwyższa kara – za wprowadzenie do obrotu produktu niezgodnego z ogólnym wymaganiem bezpieczeństwa – ma wynosić do 1 mln złotych.
[1] Na razie mamy do czynienia jedynie z projektem, dlatego należy śledzić postęp prac – Projekt ustawy o ogólnym bezpieczeństwie produktów, numer wykazu UC53.
Materiał prasowy: radca prawny Ewa Kuczyńska.
fot. Ewa Kuczyńska, Kancelaria Prawna GFP_Legal Wrocław
#GPSR #OgólneBezpieczeństwoProduktów #Produkt #OcenaRyzyka #ZakupKontrolowany #GrzelczakFogelPartnerzy #KancelariaPrawnaGFPLegal #GFPLegal #KancelariaPrawnaWrocław #RadcaPrawnyWrocław
