Pojęcie i rodzaje instalacji OZE w Polsce #2
Dzisiejszy wpis jest drugim z cyklu artykułów poświęconych tematyce lokalizacji i budowy instalacji odnawialnych źródeł energii (OZE) w Polsce. Tym razem analizie poddane zostały wymogi formalno-prawne oraz kryteria definiujące instalację OZE, podkreślając różnice między mikroinstalacjami, małymi instalacjami a instalacjami wielkoskalowymi, czy to w postaci dużych elektrowni wiatrowych czy dużych elektrowni fotowoltaicznych. Ponadto, artykuł prezentuje różnorodne rodzaje instalacji OZE, od elektrowni wiatrowych po elektrownie fotowoltaiczne, wyjaśniając zasady ich działania oraz kategorie mocy. Artykuł stanowi praktyczne źródło informacji dla inwestorów i osób zainteresowanych popularyzacją zielonej energii w kontekście realizacji inwestycji budowlanych w sektorze OZE.
POJĘCIE INSTALACJI OZE
Ustawa o OZE określa mechanizmy i instrumenty wspierające wytwarzanie energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, ale jedynie w jednostkach wytwórczych, które można zakwalifikować jako instalacje OZE. Prawidłowe rozumienie pojęcia instalacji OZE ma zatem kluczowe znaczenie w procesie planowania i realizacji inwestycji budowlanej w OZE, która w założeniu inwestora powinna być inwestycją rentowną.
Zgodnie z przepisami ustawy o OZE instalacją odnawialnego źródła energii jest instalacja stanowiąca wyodrębniony zespół urządzeń służących do wytwarzania energii i wyprowadzania mocy, przyłączonych w jednym miejscu przyłączenia, w których energia elektryczna wytwarzana jest z jednego rodzaju odnawialnych źródeł energii, a także magazyn energii elektrycznej przechowujący wytworzoną energię elektryczną, połączony z tym zespołem urządzeń. Aby dana jednostka wytwórcza mogła być zakwalifikowana jako instalacja OZE, niezbędne jest zatem łączne spełnienie następujących kryteriów:
- MIEJSCE PRZYŁĄCZENIA: wszystkie urządzenia tworzące instalację OZE powinny być przyłączone w jednym miejscu. Miejscem przyłączenia jest punkt w sieci, w którym przyłącze łączy się z siecią danego operatora elektroenergetycznego. Miejsce to określa przedsiębiorstwo energetyczne wydające warunki przyłączenia.
- TECHNICZNE I PRAWNE WYODRĘBNIENIE: urządzenia tworzące instalację OZE powinny stanowić wyodrębniony zespół urządzeń służących do wytwarzania energii elektrycznej i wyprowadzania mocy. Mając na uwadze aspekt techniczny, instalacją OZE będzie zarówno jedna jednostka wytwórcza, np. maszt wiatrowy z turbiną, jak i zespół takich jednostek, np. kilka masztów wiatrowych wraz z turbinami, jeżeli mają one wspólne jedno miejsce przyłączenia. Natomiast jeżeli dana farma wiatrowa będzie składała się z kilku masztów wiatrowych wraz z turbinami przyłączonymi do sieci elektroenergetycznej w kilku różnych miejscach, z których każde przypisane jest tylko do jednego konkretnego masztu, to będą one stanowiły kilka odrębnych instalacji OZE. Wymóg wyodrębnienia w aspekcie prawnym oznacza, że wytwórca powinien dysponować tytułem prawnym do wszystkich urządzeń technicznych tworzących daną instalację OZE, przyłączoną do sieci elektroenergetycznej w jednym miejscu przyłączenia.
- JEDNORODNE ŹRÓDŁO ENERGII ODNAWIALNEJ: wymóg ten oznacza, że źródło energii, z którego wytwarzana jest energia elektryczna, powinno być jednorodne, a ponadto stanowić powinno odnawialne źródło energii w rozumieniu ustawy o OZE. Przykładowo, wymóg ten będzie spełniony, jeżeli jednostka wytwórcza do produkcji energii elektrycznej wykorzystuje energię wiatru, wody, promieniowania słonecznego lub energię z biomasy czy biogazu. Jeżeli jednak w jednym miejscu zlokalizowane zostaną różnego rodzaju jednostki wytwórcze (np. wiatraki i kolektory słoneczne), to jeśli są wpięte do sieci elektroenergetycznej w jednym miejscu, stanowić będą odrębne instalacje OZE.
Ustawa o OZE wyróżnia ponadto tzw. kwalifikowane instalacje OZE o szczególnych cechach, tj.:
- MIKROINSTALACJE, definiowane jako instalacje OZE o łącznej zainstalowanej mocy nie większej niż 50 kW, przyłączone do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV,
- MAŁE INSTALACJE, definiowane jako instalacje OZE o łącznej zainstalowanej mocy większej niż 50 kW (a więc większej niż mikroinstalacja), ale nie większej niż 1 MW, przyłączone do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV.
Podział ten ma kluczowe znaczenie dla przebiegu budowlanego procesu inwestycyjnego w OZE. W odniesieniu bowiem budowy wielkoskalowych instalacji OZE proces ten będzie znacznie bardziej złożony i wymagać będzie od inwestora spełnienia wielu rygorystycznych uwarunkowań formalnoprawnych, których spełnienie nie jest wymagane dla budowy mikroinstalacji czy małych instalacji.
WYBRANE RODZAJE INSTALACJI OZE
W Polsce najczęściej spotkać można następujące rodzaje instalacji OZE
- ELEKTROWNIE WIATROWE (tzw. FARMY WIATROWE): Działanie elektrowni wiatrowej opiera się na systemie turbin wiatrowych lub pojedynczej turbinie wiatrowej, która zamienia energię kinetyczną wiatru w ruch mechaniczny wirnika. Następnie energia z wirnika przekazywana jest do generatora, który wytwarza energię elektryczną. Moc energii elektrycznej zależna jest w znacznej mierze od takich parametrów urządzenia, jak: moc generatora, średnica wirnika i efektywność systemów sterujących. Istnieje ponadto osobna kategoria tzw. MAŁYCH ELEKTROWNI WIATROWYCH (MEWi), które w przeciwieństwie do wielkoskalowych instalacji charakteryzują się niską mocą generatora i pozyskują energię wiatru z przyziemnych warstw atmosfery. Przykładowo, zgodnie z normą IEC 61400-02 Design requirements for small wind turbines, norma IEC, 2007, parametry MEVi to: (i) powierzchnia zakreślana przez łopaty turbiny mniejsza od 200 m², ale większa niż 2 m²; (ii) moc znamionowa jest mniejsza od 65 kW; (iii) napięcie generowane mniejsze niż 1000 V AC lub 1500 V DC. Często MEWi określane są również mianem tzw. PRZYDOMOWYCH ELEKTROWNI WIATROWYCH.
- ELEKTROWNIE WODNE: na elektrownię wodną składa się zespół urządzeń i budowli hydrotechnicznych, których zasada funkcjonowania oparta jest na zamianie przez turbinę wodną energii potencjalnej wody na energię elektryczną. W zależności od sposobu pozyskiwania energii potencjalnej wyróżnia się poszczególne typy elektrowni wodnych, m.in. takie jak: zapory, elektrownie szczytowo-pompowe, elektrownie przepływowe i elektrownie pływowe. Istnieje ponadto kategoria tzw. MAŁYCH ELEKTROWNI WODNYCH (MEW), tj. elektrowni o mocy poniżej 5 MW. Kryterium mocy dla MEW jest umowne, ponieważ w niektórych krajach UE za górną granicę mocy MEW przyjmuje się inną wartość. Przykładowo, w Portugalii, Hiszpanii, Irlandii, Grecji czy Belgii granica ta wynosi 10 MW, w krajach skandynawskich 2 MW, a w USA 15 MW. W Polsce natomiast umownie przyjmuje się granicę 5 MW.
- ELEKTROWNIE OPARTE O SPALANIE BIOMASY: w ramach tego rodzaju elektrowni energia elektryczna (w przypadku elektrociepłowni – energia cieplna) wytwarzana jest w procesie spalania biomasy (np. słomy w balotach, drewna w formie zrębków, osadów ściekowych w formie granulatów czy trocin w formie brykietów). Definicję biomasy jako odnawialnego źródła energii określa m.in. ustawa o OZE.
- ELEKTROWNIE BIOGAZOWE: są to elektrownie, w których energia elektryczna (w przypadku elektrociepłowni – energia cieplna) wytwarzana jest w procesie spalania biogazu. Biogaz, jako odnawialne źródło energii, jest to gaz uzyskany z biomasy, w szczególności z instalacji przeróbki odpadów zwierzęcych lub roślinnych, oczyszczalni ścieków czy składowisk odpadów. Instalacje, w których biogaz jest wytwarzany z biomasy nazywane są BIOGAZOWNIAMI. W zależności od rodzaju materii organicznej jaka jest używana do produkcji biogazu, wyróżnia się następujące typy biogazowni: biogazownie na składowisku odpadów, biogazownie przy oczyszczalni ścieków i biogazownie rolnicze. Otrzymany biogaz może być wykorzystywany do produkcji energii elektrycznej, energii cieplnej, produkcji biopaliw lub przesyłany bezpośrednio do sieci gazowych.
- ELEKTROWNIE WYTWARZAJĄCE ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ Z PROMIENIOWANIA SŁONECZNEGO, w ramach których wyróżnia się ELEKTROWNIE FOTOWOLTANICZNE (tj. wykorzystujące bezpośrednią przemianę energii promieniowania słonecznego na energię elektryczną za pomocą przetworników fotoelektrycznych, najczęściej w postaci fotoogniw lub ogniw słonecznych) oraz ELEKTROWNIE HELIOTERMICZNE (tj. wykorzystujące zamianę promieniowania słonecznego absorbowanego przez kolektor słoneczny na energię czynnika termodynamicznego elektrowni parowej). Proces technologiczny w elektrowni heliotermicznej przebiega niemalże identycznie jak w klasycznej elektrowni cieplnej, z tym że funkcję kotła parowego spełnia kocioł słoneczny.
- ELEKTROWNIE REALIZUJĄCE TECHNOLOGIĘ WSPÓŁSPALANIA: są to elektrownie wykorzystujące technikę współspalania biomasy, biopaliw, biogazu lub biogazu rolniczego z paliwami konwencjonalnymi[1] (np. gazem, węglem kamiennym czy węglem brunatnym).
Wśród instalacji OZE należy również wymieć SPALARNIE ODPADÓW, w których energia elektryczna lub cieplna powstaje w procesie termicznego przekształcania odpadów, a także instalacje oparte na wykorzystaniu energii geotermalnej (m.in. CIEPŁOWNIE GEOTERMALNE), w tym zyskujące na popularności mikroinstalacje geotermalne w postaci POMP CIEPŁA czy WYMIENNIKÓW CIEPŁA.
[1]Definiowana jako instalacja spalania wielopaliwowego, w której możliwe jest również wytwarzanie energii cieplnej (zob. art. 2 pkt 15 ustawy o OZE).
Materiał prasowy: radca prawny Bartosz Fogel.
fot. Bartosz Fogel, Kancelaria Prawna GFP_Legal Wrocław
#OZE #ElektrowniaWiatrowa #ElektrowniaSłoneczna #ElektrowniaPVA #FarmaWiatrowa #FarmaSłoneczna #FarmaPV #CablePooling #Zasada10H #BudowaInstalacjiOZE #GFP_Legal #GrzelczakFogelPartnerzy #KancelariaPrawnaGFPlegal #KancelariaPrawnaWrocław #RadcaPrawnyWrocław
