Umowa rezerwacyjna w praktyce obrotu nieruchomościami
Rządowy program „Bezpieczny kredyt 2%” stał się znaczącym bodźcem dla rynku mieszkaniowego oraz sektora kredytów hipotecznych. W obliczu decyzji o nabyciu własnego mieszkania bądź domu jednorodzinnego, napotykamy na jedno z kluczowych wyzwań życiowych. Przed skorzystaniem z oferty kredytowej i złożeniem wniosku o kredyt hipoteczny, istotne jest zarezerwowanie wymarzonego lokum u dewelopera. Właśnie w tym kontekście wskazuje się na praktykę zawarcia umowy rezerwacyjnej z deweloperem. Pozwala to na uniknięcie ryzyka utraty wybranego mieszkania czy domu, zanim transakcja zostanie ostatecznie sfinalizowana poprzez podpisanie umowy deweloperskiej.
Nie bez znaczenia jest fakt, że od 1 lipca 2022 roku obowiązuje tzw. nowa ustawa deweloperska, wprowadzająca uregulowania dotyczące zawarcia umów rezerwacyjnych (art. 29 – 34 ustawy). Zasadniczo, umowa rezerwacyjna to instrument mogący poprzedzać proces nabycia nieruchomości mieszkalnej lub domu jednorodzinnego. Jej celem jest czasowe wyłączenie wybranego lokalu bądź domu spod oferty sprzedażowej dewelopera, co gwarantuje rezerwującemu pewność, że wybrany obiekt nie zostanie w międzyczasie zaoferowany innym zainteresowanym osobom.
Nowa ustawa deweloperska precyzuje aspekty związane z treścią i warunkami umów rezerwacyjnych. Dzięki tym regulacjom, obie strony – zarówno przyszły nabywca, jak i deweloper – zyskują jasność co do praw i obowiązków w tym procesie. To istotne narzędzie chroniące interesy konsumentów oraz tworzące klarowne ramy dla działań deweloperów.
UMOWA REZERWACYJNA – WYMOGI PRAWNE
Umowę rezerwacyjną należy sporządzić w formie pisemnej pod rygorem nieważności oraz określić jej termin obowiązywania.
Umowa rezerwacyjna powinna określać w szczególności takie elementy, jak:
- Strony, miejsce i data zawarcia umowy: Pierwszym krokiem jest wskazanie stron umowy oraz określenie miejsca i daty jej zawarcia. To kluczowy element umowy, który potwierdza uczestnictwo stron w transakcji.
- Cena nieruchomości: Umowa musi precyzyjnie określać cenę nieruchomości, jaką rezerwujący wybrał z oferty sprzedaży. To unikatowy element, gwarantujący jasność co do wartości, za którą przyszły nabywca zamierza nabyć nieruchomość.
- Opłata rezerwacyjna: Jeżeli umowa przewiduje opłatę rezerwacyjną, jej wysokość oraz warunki płatności również muszą zostać uwzględnione. To ważny aspekt, który wpływa na zobowiązania stron w procesie rezerwacji.
- Okres wyłączenia z oferty: Umowa rezerwacyjna musi precyzyjnie określić czas, na jaki wybrana nieruchomość zostanie wyłączona z oferty sprzedażowej. Jest to istotny element zwłaszcza dla rezerwującego, ponieważ gwarantuje mu wyłączność zakupu wybranego przez siebie mieszkania lub domu w trakcie umówionego przez strony okresu.
- Lokalizacja nieruchomości: Umowa powinna zawierać informacje o usytuowaniu nieruchomości w budynku lub na terenie. To istotne, aby uniknąć ewentualnych niejasności związanych z położeniem nieruchomości.
- Powierzchnia użytkowa: W umowie rezerwacyjnej należy dokładnie określić powierzchnię użytkową nieruchomości oraz ewentualnie domu jednorodzinnego, w tym również powierzchnię i układ pomieszczeń. Jest to kluczowe, aby nabywca miał jasność co do wielkości i struktury nieruchomości.
Warto zaznaczyć, że przepisy ustawy deweloperskiej wprowadzają pewne ograniczenia w zakresie cesji praw wynikających z umowy rezerwacyjnej na osoby trzecie. Zgodnie z tymi przepisami, taka cesja jest niedozwolona i skutkuje nieważnością umowy rezerwacyjnej. Niemniej jednak, istnieje wyjątek od tego ograniczenia – przepisy umożliwiają przeniesienie wierzytelności z umowy rezerwacyjnej na członka rodziny rezerwującego, jeśli ta osoba przynależy do I lub II grupy podatkowej.
OPŁATA REZERWACYJNA
Opłata rezerwacyjna, choć nie stanowi obligatoryjnego składnika umowy rezerwacyjnej, w praktyce większość deweloperów decyduje się na jej wprowadzenie dla rezerwujących.
Warto podkreślić, że obowiązujące przepisy wprowadzają ograniczenia dotyczące maksymalnej wysokości opłaty rezerwacyjnej, jaką deweloper może pobrać od przyszłego nabywcy. Wysokość ta nie może przekroczyć 1% ceny mieszkania lub domu, jaką zadeklarowano w prospekcie informacyjnym.
W przypadku zawarcia umowy deweloperskiej opłata rezerwacyjna jest zaliczana na poczet ceny zakupu mieszkania lub domu – deweloper przekazuje opłatę rezerwacyjną na mieszkaniowy rachunek powierniczy prowadzony dla przedsięwzięcia deweloperskiego lub zadania inwestycyjnego, nie później niż w terminie 7 dni od dnia zawarcia umowy. W tym przypadku opłata rezerwacyjna stanowi zaliczkę na poczet ceny nieruchomości.
KIEDY NALEŻY SIĘ ZWROT OPŁATY REZERWACYJNEJ?
Proces związany z opłatą rezerwacyjną wiąże się z kilkoma kluczowymi scenariuszami, w których przewiduje się zwrot tej opłaty rezerwującemu. Jest to istotny aspekt, który chroni interesy obu stron umowy rezerwacyjnej. Warto przyjrzeć się, w jakich sytuacjach rezerwujący ma prawo do odzyskania tej opłaty:
- Decyzja kredytowa: W przypadku, gdy rezerwujący nie otrzyma pozytywnej decyzji kredytowej lub przyrzeczenia o udzieleniu kredytu z powodu negatywnej oceny zdolności kredytowej, opłata rezerwacyjna zostaje niezwłocznie zwrócona. Ta sytuacja chroni rezerwującego przed ponoszeniem kosztów w przypadku braku zdolności kredytowej.
- Niewykonanie zobowiązań przez dewelopera: Jeśli deweloper nie spełnił zobowiązań wynikających z umowy rezerwacyjnej, rezerwujący ma prawo do zwrotu opłaty rezerwacyjnej. To zabezpieczenie dla rezerwującego, w przypadku gdy deweloper nie dotrzymuje postanowień umownych (np. oferuje zarezerwowaną nieruchomość do sprzedaży osobom trzecim).
- Zmiana w prospekcie informacyjnym: Jeżeli deweloper dokona zmiany w prospekcie informacyjnym lub jego załącznikach bez poinformowania rezerwującego, rezerwujący ma prawo do zwrotu opłaty rezerwacyjnej. Ta sytuacja zapewnia, że rezerwujący nie ponosi kosztów w związku ze zmianami, o których nie został poinformowany.
Warto odnotować, że opłata rezerwacyjna jest zwracana w podwójnej wysokości w przypadku, gdy deweloper: (a) nie wykonuje zobowiązania wynikającego z umowy rezerwacyjnej; (b) nie usunął wad zgłoszonych do protokołu odbioru i nabywca (rezerwujący) nie przystąpił do podpisania umowy przenoszącej własność nieruchomości. W tych dwóch ostatnich przypadkach opłata rezerwacyjna stanowi swojego rodzaju ustawową karę umowną dla dewelopera.
KIEDY OPŁATA REZERWACYJNA PRZYPADNIE DEWELOPEROWI?
Przepisy nie wskazują natomiast konkretnych przypadków, w których deweloper ma prawo zatrzymać pobraną opłatę rezerwacyjną.
Dopuszczalna jest argumentacja tego rodzaju, że opłata rezerwacyjna stanowi wynagrodzenie dewelopera za wykonanie zobowiązania czasowego wycofania mieszkania lub domu z oferty sprzedaży. Jeżeli zatem deweloper rzeczywiście zrealizował swoje zobowiązanie poprzez wycofanie mieszkania lub domu z oferty sprzedaży na umówiony okres i nie spełniły ww. ustawowe przesłanki do zwrotu tej opłaty, a nabywca (rezerwujący) mimo to nie zdecyduje się na zawarcie umowy deweloperskiej, deweloper będzie uprawniony do zatrzymania opłaty jako swojego wynagrodzenia z tytułu wykonania ww. zobowiązania przewidzianego umową rezerwacyjną.
Należy podkreślić, że wskazana powyżej interpretacja budzi kontrowersje, a tym samym – w braku precyzyjnych zapisów umowy rezerwacyjnej w tym zakresie – bywa kwestionowana przez rezerwujących na drodze sądowej. Warto zatem powierzyć opracowanie wzoru umowy rezerwacyjnej specjalistom, co pozwoli zminimalizować ryzyko związane z ewentualnym zakwestionowaniem przyjętych w niej rozwiązań na drodze sądowej.
Nowa ustawa deweloperska:
Ustawa z dnia 20 maja 2021 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego oraz Deweloperskim Funduszu Gwarancyjnym – tekst ustawy dostępny TUTAJ.
Materiał prasowy: radca prawny Bartosz Fogel.
fot. Bartosz Fogel, Kancelaria Prawna GFP_Legal Wrocław
#UmowaRezerwacyjna #OpłataRezerwacyjna #UstawaDeweloperska #CesjaUmowyRezerwacyjnej #ZwrotOpłatyRezerwacyjnej #ZatrzymanieOpłatyRezerwacyjnej #UmowaRezerwacyjnaWzór #RynekNieruchomości #BezpiecznyKredyt #KancelariaPrawnaGFPlegal #KancelariaPrawnaWrocław #GFP_Legal
