Crowdfunding udziałowy jako sposób finansowania dla przedsięwzięć biznesowych w Polsce
Z dniem 29 lipca 2022 r. weszła w życie ustawa z dnia 7 lipca 2022 roku o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom. Polska ustawa stanowi implementację i uzupełnienie przepisów Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1503 z dnia 7 października 2020 r. w sprawie europejskich dostawców usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych (Rozporządzenie ECSP), wprowadzającego z dniem 10 listopada 2021 r. jednolite ramy dla świadczenia w UE usług związanych z finansowaniem społecznościowym. Czym jest crowdfunding udziałowy i co nowego dla rynku crowdfundingowego w Polsce wprowadzają przepisy Rozporządzenia ECSP i polskiej ustawy?
Czym jest crowdfunding udziałowy?
Crowdfunding udziałowy to forma finansowania społecznościowego, która zakłada pozyskiwanie kapitału przez właściciela projektu od wielu inwestorów w zamian za zbywalne papiery wartościowe (np. akcje, obligacje, certyfikaty inwestycyjne). Zgodnie z Rozporządzeniem ECSP, świadczenie usług finansowania społecznościowego ma na celu ułatwienie finansowania projektu przez pozyskiwanie kapitału od dużej liczby osób, z których każda inwestuje stosunkowo niewielkie kwoty za pośrednictwem publicznie dostępnego internetowego systemu informacyjnego (czyli internetowej platformy crowdfundingowej). Świadczenie usług finansowania społecznościowego wiąże się na ogół z udziałem trzech rodzajów podmiotów, tj.: (a) inwestora (właściciela projektu przedstawiającego projekt do finansowania), (b) inwestorów zewnętrznych (osób finansujących przedstawiony projekt) oraz (c) dostawcy usług finansowania społecznościowego (organizacji pośredniczącej w postaci operatora platformy crowdfundingowej).
W praktyce crowdfunding udziałowy najczęściej wiąże się z pozyskiwaniem środków finansowych od osób fizycznych, a dominującą formą prawną podmiotów korzystających z emisji crowdfundingowych są spółki akcyjne (rzadziej spółki z o.o., proste spółki akcyjne czy spółki komandytowo-akcyjne). Według danych Związku Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce z finansowania w ramach crowdfundingu udziałowego w latach 2019-2021 skorzystały przykładowo takie podmioty, jak: Wisła Kraków (4,0 mln zł, platforma Beesfund), Kombinat Konopny (4,5 mln zł, platforma Crowdway), Start Space (4,55 mln zł, platforma CrowdConnect), KTS Weszło (4,5 mln zł, platforma Emiteo), Mazurska Manufaktura Alkoholi (4,357 mln zł, platforma CrowdConnect), Browar za miastem (4,18 mln zł, platforma Crowdway) czy Farmy Fotowoltaiki (4,05 mln zł, platforma Crowdway).
Nowe ramy prawne dla crowdfundingu udziałowego w Polsce
Dotychczas crowdfunding udziałowy nie był objęty żadnymi szczególnymi przepisami, a pozyskiwanie kapitału w ramach tej formy finansowania odbywało się przede wszystkim w oparciu o ofertę publiczną akcji w ramach obowiązującego limitu ofert bezprospektowych (tj. do 1 mln EUR). Przepisy Rozporządzenia ECSP i polskiej ustawy o crowdfundingu wprowadzają szereg zmian i nowości, m.in takich jak:
(1)
- Obowiązek uzyskania zezwolenia KNF – operatorzy platform crowdfundingowych zostali zobowiązani do uzyskania zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) na prowadzenie tego typu działalności w Polsce (pod rygorem nałożenia grzywny do 5 mln zł). Termin dla dotychczas funkcjonujących platform upłynął z dnia 10 listopada 2022 roku.
(2)
- Zwiększenie ochrony inwestorów zewnętrznych – inwestorów zewnętrznych podzielono na dwie kategorie, tj. inwestorów doświadczonych oraz inwestorów niedoświadczonych. Tym ostatnim przyznano czterodniowy okres, podczas którego mogą bez żadnych konsekwencji wycofać się z inwestycji. Klasyfikacja do odpowiedniej kategorii zależy od wyniku wstępnego testu wiedzy oraz symulacji zdolności ponoszenia strat.
(3)
- Uproszczenie wymogów informacyjnych dla emitentów – każdy inwestor zewnętrzny otrzyma od dostawcy usług finansowania społecznościowego arkusz kluczowych informacji inwestycyjnych (zamiast memorandum inwestycyjnego w wersji papierowej), który powinien obejmować maksymalnie sześć stron A4 i nie może zawierać przypisów (za wyjątkiem przypisów odsyłających do przepisów prawa).
(4)
- Zwiększenie limitu bezprospektowego dla emitentów – dotychczas limit ten wynosił 1 mln EUR dla wszystkich podmiotów. Po zmianach, w przypadku korzystania z pośrednictwa platformy crowdfundingowej posiadającej zezwolenie na prowadzenie działalności, limit ten zwiększono do kwoty 5 mln EUR (chociaż do dnia 9 listopada 2023 toku próg ten będzie obowiązywać na poziomie 2,5 mln EUR).
(5)
- Powierzenie KNF nadzoru nad rynkiem crowdfundingu udziałowego w Polsce – nadzór nad rynkiem crowdfundingu udziałowego w Polsce powierzono KNF, który uzyskał dodatkowe uprawnienia nadzorcze (np. prawo kontroli, żądania udostępnienia dokumentacji czy udzielenia wyjaśnień odnośnie stosowania przepisów crowdfundingowych), jak również uprawnienia do stosowania środków nadzorczych (np. w postaci wstrzymania biegu oferty finansowania, żądania odwołania członka zarządu odpowiedzialnego za naruszenie, nakładania kar pieniężnych czy nawet cofnięcia zezwolenia na prowadzenie działalności platformy crowdfundingowej).
(6)
- Zakaz publicznego oferowania i promowania nabycia (objęcia nowych) udziałów w spółkach z o.o. – o czym szerzej poniżej. Warto wskazać, że prowadzenie oferty publicznej z naruszeniem przepisów wynikających z Rozporządzenia ECSP zagrożone jest odpowiedzialnością karną (grzywną do 10 mln zł, karą pozbawienia wolności do lat 2 lub obiema tymi karami łącznie).
Crowdfunding udziałowy w spółkach z o.o. po nowemu
Udziały w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością nie są instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, nie podlegają nadzorowi KNF i nie są przeznaczone do publicznego obrotu ze względu na ograniczenia formalne (np. ustanowiony w przepisach KSH wymóg zachowania formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi dla zbycia udziałów w spółce z o.o.).
Zgodnie z Rozporządzeniem ECSP spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może pozyskiwać kapitał poprzez emisję obligacji lub zaciągać pożyczki przy wykorzystaniu crowdfundingu jako właściciel projektu. Polska ustawa o crowdfundingu wprowadza natomiast zakaz publicznego oferowania i promowania nabycia udziałów lub objęcia nowych udziałów spółki z o.o. Zgodnie z przepisami KSH oferta nabycia udziałów lub objęcia nowych udziałów w spółce z o.o. nie może być składana nieoznaczonemu adresatowi, zaś nabycie udziałów lub objęcie udziałów w spółce z o.o. nie może być promowane przez kierowanie reklamy lub innej formy promocji do nieoznaczonego adresata (zakaz wprowadza art. 182¹ KSH oraz art. 257¹ KSH).
Za złamanie powyższego zakazu grozi odpowiedzialność karna (grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 6 miesięcy). Warto odnotować, że zakaz ten wejdzie w życie dopiero z dniem 10 listopada 2023 r., zatem do tego czasu działalność platform crowdfundingowych w stosunku do spółek z o.o. będzie możliwa na dotychczasowych zasadach.
Materiał prasowy: radca prawny Bartosz Fogel.
fot. Bartosz Fogel, Kancelaria Prawna GFP_Legal Wrocław
